Jej powieść o Palestynie i Izraelu wywołała międzynarodowy skandal. 
Teraz w Polsce ukazała się kolejna książka palestyńskiej pisarki. Premierowe spotkanie dziś na Festiwalu Conrada w Krakowie.

Mowa o Adanii Shibli i jej noweli "Dotyk", którą wydało wydawnictwo Drzazgi. To nie jest nowa książka. Autorka — palestyńska pisarka i wykładowczyni — napisała ją w 2003 r. W Polsce ukazuje się jednak po raz pierwszy.

Mniej więcej rok temu przeczytałam "Drobny szczegół" Adanii Shibli, czyli jej najgłośniejszą powieść, tę, za którą była nominowana do Międzynarodowego Bookera oraz National Book Award i tę, która wywoła międzynarodowy skandal. To opowieść o Beduince zgwałconej i zastrzelonej przez żołnierzy izraelskich na pustyni Negew w 1949 roku i Palestynce, która przyszła na świat dokładnie 25 lat później i próbuje teraz odkryć szczegóły zdarzenia sprzed lat. Kapituła Targów Książki we Frankfurcie, która przyznała Shibli prestiżowe wyróżnienie, odwołana ceremonię wręczenia i przeniosła ją na czas bliżej nieokreślony. 

Wówczas pisarki i pisarze z całego świata, m.in. Olga Tokarczuk i Annie Ernaux napisali list poparcia palestyńskiej pisarki. A sama autorka w rozmowie z "Wyborczą" mówiła: "We Frankfurcie próbowano pozbawić tę opowieść kontekstu i wykorzystać w innym celu. To akt przemocy, tak rozumują ludzie, którym nie zależy na żadnym porozumieniu i zakończeniu cierpienia niewinnych ofiar."

Teraz przeczytałam "Dotyk". W książkach, które dzieli 16 lat, dostrzegam wiele cech wspólnych — przede wszystkim język Adanii Shibli, piękny i czuły, wyczyszczony ze zbędnych ozdób, ale precyzyjny i skoncentrowany na detalu. Znów zanurzamy się w świat Palestyny z niedalekiej przeszłości — tym razem cofamy się mniej więcej do lat 80. XX wieku. I znów oglądamy skomplikowaną rzeczywistość tego kraju z perspektywy kobiet. A w zasadzie z perspektywy dziewczynki — głównej bohaterki — której sposób doświadczania świata staje się osią noweli.

Z tej, zdawałoby się, naiwnej perspektywy kilkuletniej osoby, przebija jakiś podskórny niepokój, lęk, który narasta.

W "Dotyku" zachwyca mnie to, jak logika dziecięcego doświadczenia, ten pozorny chaos różnych bodźców, stopniowo przekształca się na kartach noweli w perspektywę osoby dojrzałej. Staje się to w momencie wkroczenia języka. Doświadczenie zostaje ujęte w jego ramy. Pojawiają się słowa i znaczenia. A wraz z nimi nazwy własne, dzięki którym możemy sobie zbudować jakiś kontekst, czas i miejsce akcji.
Pojawia się więc "Palestyna". Dziewczynka nie bardzo się orientuje, co znaczy to słowo, wie tylko, że nie wolno go używać. Jej kolega z klasy napisał "Palestyna" na swojej linijce i został za to ukarany przez nauczycielkę.

Wraz z językiem, w życiu bohaterki pojawiają się też książki i jednocześnie zanika więź z matką, która nie potrafi czytać.

"Z każdą kolejną książką i każdym dniem coraz bardziej się od siebie oddalały. Matka wciąż czekała, aż dziewczynka usunie książki, które stanęły między nimi, a dziewczynka – aż matka te książki przeczyta. Języki, którymi obie się posługiwały, spotykały się tylko podczas kłótni przyspieszającej rozstanie" - pisze Shibli.
Jaki to trafny opis dorastania.

Adania Shibli będzie gościnią Festiwalu Conrada, który odbywa się od 21 do 27 października w Krakowie. Spotkanie z autorką pod hasłem: "Szczegół, który ocala"  - w poniedziałek, 21 października o godz. 20 na Scenie MOS Teatru im. Słowackiego (ul. Rajska 12). Wstęp wolny.